[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Sami wyznawcy i zwolennicy bolszewizmu  przy wszystkich wewnętrznychsporach, rozstrzyganych często drogą przymusu i represji  widzieli natomiast,bądz
przynajmniej tak deklarowali, w rewolucji, partii i państwie bolszewickim146instrument, środek, formę i zalążek rozpoczętego jakoby na ziemi rosyjskiejprzejścia od  klasowej prehistorii do właściwej historii ludzkości: ogólnoludz-kiej wspólnoty, zjednoczonej i wolnej, stanowiącej ukoronowanie i finalne speł-nienie dziejów, rozpoznane przez marksizm-leninizm występujący w charakterzeekskluzywnej naukowej prawdy.Myśl marksistowska traktowała komunistyczną przyszłość jako finalne wyj-ście z prehistorii, skok z królestwa konieczności do królestwa wolności, wierzącw możliwość swobodnej kreacji porządku społecznego, wolnego od ograniczeń,sprzeczności i determinacji przeszłości.Odpowiadało to dobrze mentalnościi kulturze mieszkańców Rosji, postrzegających własne losy i dzieje swego krajuw kategoriach  wybuchu , przeżywających egzystencję nie tyle jako życie poprostu, co raczej wyzwolenie się ze snu śmierci, swoiste zmartwychwstanie.Tre-ści i schematy marksistowskie, podlegające w warunkach rosyjskich procesomadaptacyjnych modyfikacji, maskowały  a zatem często de facto wzmacniałysiłę jego wpływu  moment kontynuacji między przedrewolucyjną a bolszewickąRosją, między imperium carskim a imperium sowieckim.W charakterze  w sposób szczególny ważnej dla dominującej w Rosji men-talności i kultury binarnej  antykultury występowała tam nie tyle rosyjska prze-szłość przedrewolucyjna, a kapitalizm kojarzony z Zachodem.Co więcej, w ra-mach marksistowsko-leninowskiej matrycy ideologicznej: baza ekonomiczna nadbudowa ideologiczna znaczenie tradycji duchowo-kulturowej i państwowejRosji zostało zasadniczo zmarginalizowane, niemal zepchnięte poza pole widze-nia.Uwadze uchodziły nie tylko wskazana korespondencja mentalnych, kulturo-wych, społecznych i politycznych form przed- i porewolucyjnej Rosji, ale rów-nież fakt, że ideologia bolszewicka umożliwiła np.zachowanie tradycyjnej, przy-jętej m.in.pod wpływem Bizancjum, postawy wobec Zachodu, nadal traktowane-go jako  heretycki ,  zepsuty i  dekadencki.Nie zauważano również, bądz
traktowano je jedynie jako zanikające relikty przeszłości, przejawów ewidentnejrewitalizacji  tyle że w nowej ideologicznej szacie  szeregu wykształconychwcześniej, czasem wręcz odwiecznych postaw, mitów, oczekiwań i przeświad-czeń, z pojmowaniem swego państwa jako  duszy świata ,  Trzeciego Rzymuczy kraju dysponującego przywilejem szczególnej wolności na czele.Bliższe przyjrzenie się obecności podobnych fenomenów w carskiej Rosjioraz ich surogatów i metamorfoz w Związku Sowieckim ujawnia zarówno ich ar-chaiczne z
ródła, jak i konserwująco-modyfikujący wpływ prawosławia na ich za-chowanie i podtrzymanie.Pozwala zidentyfikować wiele elementów religijnych,kulturowych, społecznych, politycznych itp., sprzyjających trwałości i żywot-ności podobnych fenomenów (m.in.szczególny charyzmat władzy, idea  Pań-stwa Prawdy , identyfikowanie z ziemią ruską i rosyjską zaczątków KrólestwaBożego na ziemi, aspirowanie do roli jedynego depozytariusza  wyższej praw-dy , ideał  wiedzy integralnej , spotęgowany eschatologizm, mistyczny realizm,soborowość i wspólnotowość, kosmizm i ontologizm, misjonizm, wiara w ogól- 147noludzki charakter  duszy rosyjskiej ).Możliwe staje się również rozpoznanieparadoksalnych niekiedy konsekwencji sytuacji, w jaką uwikłana jest w czasachpopiotrowych samoświadomość rosyjska, a w szczególności identyfikacja szere-gu czynników sprzyjających podtrzymywaniu, rewitalizacji, a czasem nawet spo-tęgowaniu obecności i siły tradycyjnych archetypów mentalno-kulturowych, pod-legających jednocześnie określonym mistyfikacjom, modyfikacjom i specyfika-cjom.W polu widzenia pojawia się wówczas  odnoszony zarówno do popiotro-wej Rosji w ogóle, jak i do eksperymentu bolszewickiego w szczególności  fe-nomen  negatywnej syntezy rosyjskich i zachodnich (ale, jak się okazuje, nietylko zachodnich, bo i innych nierosyjskich) wartości społecznych i kulturowych,zdających się wyznaczać tyleż  tragiczny algorytm rosyjskiego losu , co dziejo-we wyzwanie, któremu Rosjanie wciąż nie potrafią w pełni sprostać.Przy wszelkich próbach rozróżniania pierwiastków i postaw rodzimych i ob-cych, sprzyjających  i w tym sensie  odpowiedzialnych za nie  zaistnieniui długotrwałemu sukcesowi eksperymentu komunistycznego w Rosji należy, coczęsto uchodzi, niestety, uwagi wielu uczestników prowadzonych sporów, byćświadomym faktu, że w odniesieniu do popiotrowej Rosji, której charakter i dy-namikę wyznacza wzajemna interakcja  substancji zastanej i treści wywodzą-cych się z kultury zachodniej, stosowanie rozróżnień typu  wewnętrzne i  zew-nętrzne czy  endogenne i  egzogenne wymaga szczególnej ostrożności.Bezdostatecznej świadomości historycznego kontekstu może ona bowiem prowadzićdo manicheizującej absolutyzacji dualizmu, przemieszanych de facto ze sobąi przenikających się składników rzeczywistości rosyjskiej i, w konsekwencji, dołatwego wzajemnego przerzucania się odpowiedzialnością za to, co stało się w Ro-sji w XX wieku.Sprawę komplikuje również obecność w ideologii bolszewickiej i kształtują-cej się pod jej wpływem sowieckiej świadomości społecznej całego szeregu tre-ści i struktur o korzeniach i charakterze archaicznym.Jakkolwiek  zachowującew relatywnie większym stopniu niż chrześcijaństwo zachodnie, niektóre właści-wości dawnych religii kosmicznych  prawosławie oraz panujący w Rosji od stu-leci system polityczny  sakralizujący władzę, czyniący z niej podstawę porząd-ku społecznego, wymagający od jednostek postaw zawierzenia i oddania władzy sprzyjają zachowaniu pierwiastków archaicznych, to ich obecność w masowejświadomości społecznej nie jest przecież przejawem czy świadectwem rosyjskiejwyjątkowości.Przesłonięte kolejnymi, historycznie póz
niejszymi, warstwamikulturowymi, tkwią one w głębszych warstwach i strukturach nie tylko rosyj-skiej, świadomości.Szczególnie w okresach kryzysów ujawniają niejednokrotnieswą obecność, stając się przejawem, surogatem i środkiem kompensacji dla wie-lu grup i jednostek, niezdolnych do innego sposobu rozumienia, konceptualizacji,czy pozytywnego podjęcia wyzwań, modernizującego się świata.Pomagają onew dojściu do władzy, i utrzymywaniu jej, różnego rodzaju Synom Z
wiatłości podzielającym przedstawiony wyżej sposób myślenia z powodu podobnej nie-148zdolności, z pobudek cynicznych, kompensacyjnych, instrumentalnych itp [ Pobierz całość w formacie PDF ]