[ Pobierz całość w formacie PDF ]
. Ho, la fiero de la nefinlerninta sa�ulo!& �iuj sa�ojne savus la falkon erarvagintan inter la kornikoj, kaj vi, kva-za� ia dieto, dezirus �angi la sorton de la homo? Sed, �u Ramzes devis perei?& Certe, jes.Anta� �io li estis militema faraono kaj la nunaEgipto abomenas militistojn.�i preferas oran braceleton ol287LA FARAONOeLIBROglavon, e� se el �talo; �i pli preferas bonan kantiston a� dan-cistojn ol sentiman soldaton; profiton kaj sagon ol militon.Seen la monato Me�ir maturi�us olivo a� violo ekflorus en lamonato Tot, tiel la unua, kiel la alia devus perei, kiel la fruk-toj malfrui�intaj a� anta�tempaj.Vi ja deziras, ke en la epo-ko de Amenhotepoj kaj Herhoroj povus konservi�i faraonoapartenanta al la epoko de Hiksosoj.�io havas sian tempon,dum kiu �i maturi�as, kaj tian  dum kiu �i nenii�as.Ram-zes XIII aperis en nekonforma epoko, do li devis cedi. Kaj �u vi pensas, ke nenio lin povus savi?  demandisPentuer. Mi ne konas tian potencon.Li ne nur ne ta�gis por siaepoko kaj rango, sed ankora� trafis je la periodo de la falo dela �tato kaj estis kiel juna folio sur putri�inta arbo. Vi tiel trankvile parolas pri la fato de la �tato?  ekmi-ris Pentuer. Mi vidas �in de kelkdeko da jaroj, kaj vidis �in jam miajanta�uloj en tiu �i templo & Oni povis alkutimi�i. �u vi havas duoblan vidkapablon?& Tute ne  diris Menes  sed ni havas mezuron.La� mo-voj de la flageto vi ekscios: kia vento blovas, la puto �e Niloatestas: �u la rivero levi�as a� mallevi�as & Kaj nin tra jarcen-toj instruas pri malforto de la stato tiu �i Sfinkso &Kaj li montris per la mano direkton al la piramidoj. Nenion mi scias pri tio &  flustris Pentuer. Legu la malnovajn kronikojn de nia templo kaj vi kon-vinki�os, ke  kiomfoje Egipto floris, �ia Sfinkso estis sendi-fekta kaj levi�is alte super la dezerto.Sed kiam la �tato kom-encis fali, Sfinkso krevis, dispeci�is kaj sablo atingis �is �iajpiedoj.Kaj nun de kelkaj jarcentoj Sfinkso dispeci�as kaj ju288LA FARAONOeLIBROpli alti�as la sablo �irka� �i, ju pli profundaj montri�as sul-koj sur la korpoj, des pli rapide klini�as al pereo la �tato & Kaj pereos?& Tute ne  rediris Menes. Same kiel post la nokto sek-vas la tago, kaj post la malalta akvo sekvas la levi�o de Nilo,tiel post periodoj de faloj venas la tempo de vivdisfloro.Eter-na historio!& De certaj arboj falas la folioj en la monato Me-�ir, sed nur por rekreski denove en la monato Fa�ono & VereEgipto estas miljara�a arbo, kaj la dinastioj �iaj bran�oj.Nividas propraokule, ke elkreskas la dudek unua bran�o, kial domalgaji?& �u pro tio, ke kvankam defalas la bran�oj, la kres-ka�o vivas?&Pentuer enpensi�is, sed liaj okuloj rigardis pli konscie.Post kelke da tagoj diris Menes al Fentuer:  El�erpi�asnia nutra�o.Ni devas iri en la direkton al Nilo kaj provizi ninpor iom da tempo.Ili amba� prenis grandajn korbojn sur la �ultrojn kaj de lafrua mateno komencis viziti la apudbordajn vila�ojn.Kutimeili ekstaris anta� la kabanoj de la kamparanoj, kantante piajnkantojn, post kio Menes frapis en la pordon kaj diris: Kompatemaj animoj, piaj Egiptanoj, oferu almozon al laservistoj de la diino de Sa�o!&Oni donis al ili (plejofte virinoj) tie plenmanon da tritiko a�hordeo, �i tie panpecon a� seki�intan fi�eton.Foje ilin atakismalbonaj hundoj a� infanoj de la idolanoj super�etis ilin per�tonoj a� koto.Eksterordinara estis la vida�o de tiuj �i humilaj almozuloj,el kiuj unu dum kelke da jaroj influis la sorton de la �tato, kajla alia per kono de la plej profundaj misteroj de la naturosan�is la kuradon de la historio.289LA FARAONOeLIBROEn pli ri�aj vila�oj oni akceptis ilin pli bone, kaj en iu do-mo, kie okazis edzi�festo oni man�igis ilin, regalis per bierokaj permesis tranokti inter la mastrumaj konstrua�oj.Sed nek iliaj razitaj viza�oj kaj kapoj, nek la kalvi�inta pan-tera felo imponis al la lo�antoj.La popolo de Malsupra Egip-to, miksita kun diverskreduloj, ne karakterizi�is per pieco kajprecipe ignoris la pastrojn de la diino de Sa�o.Ku�ante en la budo sur faskoj de fre�a kano, Menes kajPentuer a�skultis la edzi�festan muzikon, ebriajn kriojn, kajde tempo al tempo malpaci�ojn de la �ojantaj gastoj. Estas terure  elkdiris Pentuer. Apena� nur kelke damonatoj forpasis de post la morto de la sinjoro, kiu estis bon-faranto de la kamparanoj kaj ili jam forgesis lin & Vere mal-longe da�ras la homa dankemo & �u vi dezirus, ke la homoj �is fino de la jarcentoj super-�utu siajn kapojn per cindro?  demandis Menes. Kiamkrokodilo kaptas virinon a� infanon, �u vi pensas, ke tuj �esosflui akvo en Nilo?& �i ruli�as malgra� la senvivuloj kaj mal-gra� la levi�o a� mallevi�o de la rivero.La samo estas kun lavivo de la popolo.Kiam fini�as unu dinastio kaj komenci�asla alia a� la �taton tordas ribeloj kaj milito a� floras prospe-ro, la popolamasoj devas man�i, trinki, dormi, geedzi�i kajlabori, same kiel arbo kreskas malgra� pluvo kaj sekeco.Per-mesu do al ili salti, se ili havas sanajn piedojn, a� plori kajkanti, se iliajn brustojn plenigas la sento. Konfesu tamen, ke ilia �ojo aspektas strange vide al lafalo, la� via diro, de la �tato  intermitis Pentuer. Tute ne mirinde, �ar �uste ili estas la �tato, kaj ilia vivoestas la vivo de la �tato.Homoj �iam malgajas a� gojas kaj neekzistas horo, dum kiu iu ne ridus a� sopirus.Ja la tuta ku-290LA FARAONOeLIBROrado de la historio konsistas el tio, ke  se estas pli da �ojointer la homoj oni diras: la �tato floras, kaj se pli ofte estasver�ataj larmoj, oni nomas tion la falo.Oni ne devas alku-timi�i al esprimoj, sed rigardi la homojn.En tiu �i kabanoestas �ojo, �i tie la �tato floras, do vi ne rajtas sopiri, ke �ifalas.Vi devas nur penadi, ke �iam pli kaj pli multaj estu lakontentaj kabanoj.Kiam la sa�uloj revenis post la almozpetado en la templon,Menes kondukis Pentueron sur la supron de la pilono.Limontris al li grandan marmoran globon, sur kiu helpe de orajpunktoj li mem fiksis la situon de kelkcent steloj, kaj  ordo-nis al li dum duono de la nokto observi la lunon sur la �ielo.Pentuer volonte prenis tiun �i taskon kaj hodia�, la unuanfojon en la vivo, propraokule konstatis, ke dum kelkaj horojla �iela firmamento kvaza� turni�as okcidenten, sed la lunotrans�ovi�is inter la steloj al oriento.Tiujn tiel simplajn fenomenojn Pentuer bonege konis, sednur de a�do.Do kiam la unuan fojon li propraokule ekvidisla movadon de la �ielo kaj kvietan vagadon de la luno, li tielemocii�is, ke li falis sur la viza�on kaj ekploris.Anta� lia animo malkovri�is nova mondo, kies belecon lides pli bone taksis, �ar li jam estis granda sa�ulo.Ree forpasis kelke da tagoj, kiam sin turnis al ili ri�a farmi-sto, proponante, ke ili kiel sa�uloj mezuru la grundon kaj fosukanalon.Inter�an�e li proponis al ili nutra�on por la da�ro dela laboro kaj anka� kaprinon kun kaprido kiel pagon.�ar lakto mankis en la templo, Menes konsentis kaj kunPentuer amba� iris al la laboro.Ili nivelis la grundon, deseg-nis la direkton kaj fosadis.Dum la malfacila okupado, Pentuer plivigli�is kaj e�, kiam291LA FARAONOeLIBROli estis sola kun Menes, interparolis.Nur en �eesto de homojli perdis humoron: �ajnis ke iliaj ridoj kaj kantoj pligrandigisliajn suferojn.Menes ne iris por la nokto en la vila�on, sed kune kun Pen-tuer dormis sur la kampo, de kie ili povis vidi la florantangrenon kaj a�skulti e�ojn de la homa �ojo, ne partoprenan-te �in.Iun vesperon la kampaj laboroj estis pli frue �esigitaj, �aren la vila�on venis por almozpeti malri�a pastro kun mal-granda knabo.Ili iris de domo al domo petegante almozon.La knabo ludis per fluto malgajan melodion, kaj en la pa�zojla pastro kantis per forta vo�o kanton duone laikan, duonepian [ Pobierz całość w formacie PDF ]