[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Kiedy owych czterech żołnierzy spierało sięmiędzy sobą i każdy bronił losu mając siebie na względzie, Probuskazał po raz drugi wstrząsnąć urną.Ale i tym razem wypadł losz imieniem Probusa.Kiedy zrobił to po raz trzeci i czwarty, rów-nież za czwartym razem wypadło imię Probusa.Wówczas całe woj-sko ofiarowało konia wodzowi, ponieważ pragnęli tego także ci żoł-nierze, których imiona wylosowano.Bardzo dzielnie walczył Probus w Afryce przeciw Marmarydom,których zwyciężył; z Libii przeszedł do Kartaginy, którą uwolnilod buntowników.Niezwykłą walkę stoczył w Afryce z niejakimAradionem; zabił go, ale ponieważ wiedział, że był to mąż dzielnyi zacięty, uczcił go wielkim grobowcem.Grobowiec ten do dziś stoina szczycie wzgórza wysokiego na dwieście stóp, usypanego z ziemiprzez żołnierzy, którym Probus nigdy nie pozwolił próżnowaćw bezczynności.W Egipcie w wielu miastach zachowały się budowle,8które kazał wznosić swoim żołnierzom.Na Nilu zrobił tak wiele ,że jedyny powiększył ilość zboża dostarczanego Rzymowi.Wyko-rzystując pracę żołnierzy budował mosty, świątynie, portyki i bazy-liki; rozszerzył ujścia wielu rzek, osuszył liczne bagna i na ichmiejscu założył pola uprawne.Najpierw z powodzeniem, póz
niej bezzastanowienia, tak że omal nie dostał się do niewoli, walczył prze-ciw Palmireńczykom, którzy bronili Egiptu jako zwolennicy Ode-nata i Kleopatry, potem jednak wzmocniwszy swoje siły podbiłi oddał pod władzę Aureliana Egipt i większą część Wschodu.Ponieważ odznaczał się tylu wspaniałymi zaletami charakteru,z chwilą gdy Tacyt z woli losu rozstał się z życiem, a Florian za-garnął władzę, wszystkie wojska na Wschodzie obwołały Probusacesarzem.Opowieść o tym, w jaki sposób Probus został cesarzem,nie jest ani niestosowna, ani w złym stylu.Gdy wieść o tych wypad-kach dotarła do armii, początkowo żołnierze mieli zamiar uprze-dzić wojska znajdujące się w Italii, aby senat po raz drugi nie mia-nował cesarza.Kiedy jednak zaczęli rozprawiać, kto powinien zo-stać cesarzem, i kiedy na placu trybunowie przemawiali kolejno doposzczególnych manipułów, twierdząc, że należy szukać władcy dziel-nego, bogobojnego, skromnego, łagodnego i szlachetnego (a powta-rzano to, jak zwykle, na wielu zebraniach)  nagle, jak gdyby wsku-tek boskiego zrządzenia, ze wszystkich stron rozległy się głosy:  Pro-busie Auguście, niech bogowie cię strzegą!" Potem zgromadziwszy się,wznieśli mównicę z murawy i obwołali Probusa cesarzem.Ozdobiligo także purpurowym płaszczem, przyniesionym z posągu znajdują-cego się w świątyni, a następnie wbrew jego woli odprowadzili godo pałacu, chociaż się wzbraniał i wciąż powtarzał:  Nie wyjdziewam to na korzyść, żołnierze: nie będziecie się ze mną dobrze obcho-dzić, ponieważ nie umiem wam schlebiać." Pierwszy jego list skiero-wany do Kapitona, dowódcy pretorianów, brzmiał tak:  Nigdy niepragnąłem władzy cesarskiej i przyjąłem ją niechętnie.Nie wolnomi nie przyjąć rzeczy najbardziej znienawidzonej.Muszę grać rolę,jaką narzucili mi żołnierze.Ciebie, Kapitonie, proszę, abyś razem zemną cieszył się bezpieczeństwem państwa i przygotował wszędzie dlażołnierzy zboże, żywność i wszystko, co trzeba.Jeśli dobrze będzieszwszystkim zarządzał, ja postaram się, o ile jest to w mojej mocy,obejść się bez drugiego prefekta".%7łołnierze, dowiedziawszy się, żeProbus został cesarzem, zamordowali Floriana, który zagarnął wła-dzę, jak gdyby była ona dziedziczna; wiedzieli bowiem, że niktnie może godniej panować niż Probus.Tak więc bez żadnego przy-musu powierzono mu władzę nad całym światem, zgodnie z wolążołnierzy i senatu.Ponieważ wspomniałem o senacie, trzeba wiedzieć, co Probus na-pisał do senatu i co mu ów najznakomitszy stan odpisał.Pierwszamowa Probusa do senatu:  Słusznie i dobrze się stało, senatorowie,że poprzedniego roku wy sami raczyliście wyznaczyć światu cesa-9rza , i to jednego spośród was, którzy jesteście, zawsze byliściei w osobach waszych potomków będziecie przywódcami świata [ Pobierz całość w formacie PDF ]