[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.6Nie ulega wątpliwości, że nadmierna ilość typów szczególnych -na co trafnie zwraca się uwagę w literaturze - prowadzić może też dozagubienia się przeciętnego obywatela w gąszczu kazuistycznych re�gulacji.Będzie on wówczas rezygnował z ochrony swoich uprawnieńz uwagi na przeświadczenie o zbyt skomplikowanej drodze ich egze�kwowania.Taka dezorientacja będzie możliwa zwłaszcza np.w sytu-3 Z.Jankowski: Postępowanie karne przed sądem pierwszej instancji w aspekcie prakseologicz-nym, Warszawa 1936, s.3-12; S.Kalinowski: Polski proces karny, Warszawa 1981, s.136; A.Murzynowski: istota i zasady procesu karnego, Warszawa 1984, s, 121.4 J.Bafia: Kodeks postępowania karnego.Postępowania szczegółowe w kpk., Warszawa 1970,wyd.ZPP, s.5.5 W.Tomczyk: Perspektywy wymiaru sprawiedliwości karnej, NP 1986, nr 4-5, s.16-28.6 S.Waltoś: Postępowania szczególne., s.19.438 Rola trybów szczególnych w procesie karnymacji zbytnio zmodyfikowanej koncepcji środków odwoławczych, którabędzie dla oskarżonego niezrozumiała.Troska o umiar w powoływaniu do życia trybów szczególnychznajduje również uzasadnienie w tym, że uproszczenie postępowaniamoże okazać się nieproporcjonalne do czynów ex ante zakwalifikowa�nych do rozpoznania w tych trybach.Może się bowiem okazać, żerozpoznanie sprawy - chociażby ze względu na zawiłość natury fak�tycznej, czy też prawnej - nie jest możliwe w ramach przyjętych roz�7wiązań prawnych.Wreszcie - czego nie należy lekceważyć - w odczuciu stron każ�de toczące się postępowanie karne ma istotne znaczenie, bowiem jegowyniki będą oddziaływać na przyszłość tak w odniesieniu do sytuacjipokrzywdzonego, jak też względem oskarżonego.W ich odczuciu -pozostającym niekiedy w sprzeczności z obiektywną oceną - każdasprawa winna zostać rozpoznana w trybie zwyczajnym, z poszanowa�niem konstytucyjnej zasady równości wobec prawa.Jednak należy zauważyć, że funkcjonowanie organów ścigania iwymiaru sprawiedliwości uzależnione jest od wyasygnowania na tencel środków publicznych, którymi zawsze należy dysponować oszczę�dnie.W tym kontekście trafna jest konstatacja poczyniona przez S.8Waltosia , że ustawodawca ma prawo - zgodnie z rzymską zasadą deminimis praetor non curat dokonania takiego manewru kryminalno-politycznego, który pozwoliłby na zaoszczędzenie kosztem sprawdrobniejszych środków niezbędnych do sprawnego ścigania sprawcówprzestępstw znacznie poważniejszych.Może też zaistnieć ko�nieczność - z racji na wzrost przestępczości - wzmożenia tempa ści�gania tych osób naruszających prawo, których czyny charakteryzująsię znaczną uciążliwością społeczną i wysokim stopniem społecznegoniebezpieczeństwa czynu (obecnie szkodliwości społecznej).W takichprzypadkach - w trosce o realność prewencji generalnej - dąży się doistotnego skrócenia okresu dzielącego czyn od osądzenia sprawcy iwykonania kary (w myśl zasady justice delayed is justice denied).Istotnym powodem, dla którego istnieją tryby szczególne, jest tak�że potrzeba wprowadzenia regulacji stwarzających harmonię między7 Tamże, s.19-20.8 Tamże, s.17-18.439 Postępowania szczególnenormami prawa karnego materialnego i procesowego.Efektem tychrozróżnień jest między innymi wyodrębnienie postępowania w stosun�ku do nieletnich, z oskarżenia prywatnego itp.Tworzenie trybówszczególnych uzasadnia wzgląd na uniemożliwienie oskarżonemutworzenia przeszkód w rozpoznaniu sprawy (nieistniejące już w obec�nie obowiązującej procedurze karnej postępowanie przeciwko nie�obecnym, a także przewidziana aktualnie w trybie uproszczonym mo�żliwość wydania wyroku zaocznego).9Z kolei J.Grajewski zwrócił uwagę, że kreowanie przez ustawo�dawcę postępowań szczególnych jest niekiedy wręcz zalecane i procesten jest zgodny z tendencjami występującymi w wielu krajach, którewyrażają się dążnością do ujednolicenia form uproszczonej procedu�ry przy ustalaniu odpowiedzialności karnej".Ma to na celu - przy za�chowaniu gwarancji prawnomiędzynarodowych - przyspieszenie po�stępowania w sprawach mniejszej wagi.Zważywszy na to, że tryby szczególne są istotnym odstępstwemod zasadniczego modelu rozpoznawania spraw karnych, przeto de legeferenda postulować należy przyjęcie zawsze takich regulacji, aby byłyzgodne z Konstytucją oraz ratyfikowanymi przez Polskę zobowiąza�niami o charakterze międzynarodowym.2.Postępowanie uproszczoneZachowana w kodeksie zasada podwójnej nadrzędności sprawiaże zasadniczym trybem - względem wszystkich pozostałych - jest po�10stępowanie zwyczajne.Z kolei postępowanie uproszczone , zawie�rające szereg odstępstw od zasadniczych uregulowań na rzecz uprosz�czenia procedury, jest nadrzędne w stosunku do pozostałych trybówskody Skowanych w art.485-507 kpk., a więc: postępowania w spra�wach z oskarżenia prywatnego (art.485-499 kpk.) oraz postępowania9 J.Grajewski: Przebieg procesu karnego, Warszawa 2001, s.357 i nast.Istotne w tym względziesą zwłaszcza Zalecenia Nr R/87/18 Komitetu Ministrów Państw Członkowskich Rady Europy wsprawie uproszczenia wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych, wydane 17 września1987 r.Por.Standardy prawne Rady Europy.Zalecenia.Sądownictwo.Organizacja - postępo�wanie - orzekanie (wybór i tłumaczenie J.Jasiński), t.4, Warszawa 1998 r.10 Zob.monografię: P.Piszczek: Postępowanie uproszczone w polskim procesie karnym, Olecko2002.440 Postępowanie uproszczonenakazowego (art.500-507 kpk.), które to uznaje się za tryby zreduko�wane II stopnia.Możliwość prowadzenia postępowania w tym trybie, niegdyś zde�terminowana przez przesłanki dodatnie i ujemne, została obecnieznacznie uproszczona.Ustawodawca przyjął, że stosownie do treści art.469 kpk.- sądrozpoznaje w trybie uproszczonym sprawy, w których było prowadzo�ne dochodzenie.Istotne jest również to, że dokończenie postępowaniaprzygotowawczego w formie śledztwa (z tej racji, że nie udało się gozakończyć w terminie 3.miesięcy) nie stanowi przeszkody w rozpo�znaniu sprawy w trybie uproszczonym.Analiza zawartych w tym przepisie uregulowań pozwala przyjąć,iż obecnie postępowanie uproszczone - podobnie jak tryb nakazowy -związane jest tylko z etapem sądowym.Ustawodawca - na etapie po�stępowania przygotowawczego - nie przewidział w tym trybie żad�nych modyfikacji, które pozwoliłyby uprościć procedurę karną.Częśćtych instytucji, które temu służyły, stało się trwałą konstrukcją docho�dzenia, o czym już wcześniej obszernie była mowa
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
