[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.6Nie ulega wątpliwości, że nadmierna ilość typów szczególnych -na co trafnie zwraca się uwagę w literaturze - prowadzić może też dozagubienia się przeciętnego obywatela w gąszczu kazuistycznych regulacji.Będzie on wówczas rezygnował z ochrony swoich uprawnieńz uwagi na przeświadczenie o zbyt skomplikowanej drodze ich egzekwowania.Taka dezorientacja będzie możliwa zwłaszcza np.w sytu-3 Z.Jankowski: Postępowanie karne przed sądem pierwszej instancji w aspekcie prakseologicz-nym, Warszawa 1936, s.3-12; S.Kalinowski: Polski proces karny, Warszawa 1981, s.136; A.Murzynowski: istota i zasady procesu karnego, Warszawa 1984, s, 121.4 J.Bafia: Kodeks postępowania karnego.Postępowania szczegółowe w kpk., Warszawa 1970,wyd.ZPP, s.5.5 W.Tomczyk: Perspektywy wymiaru sprawiedliwości karnej, NP 1986, nr 4-5, s.16-28.6 S.Waltoś: Postępowania szczególne., s.19.438 Rola trybów szczególnych w procesie karnymacji zbytnio zmodyfikowanej koncepcji środków odwoławczych, którabędzie dla oskarżonego niezrozumiała.Troska o umiar w powoływaniu do życia trybów szczególnychznajduje również uzasadnienie w tym, że uproszczenie postępowaniamoże okazać się nieproporcjonalne do czynów ex ante zakwalifikowanych do rozpoznania w tych trybach.Może się bowiem okazać, żerozpoznanie sprawy - chociażby ze względu na zawiłość natury faktycznej, czy też prawnej - nie jest możliwe w ramach przyjętych roz7wiązań prawnych.Wreszcie - czego nie należy lekceważyć - w odczuciu stron każde toczące się postępowanie karne ma istotne znaczenie, bowiem jegowyniki będą oddziaływać na przyszłość tak w odniesieniu do sytuacjipokrzywdzonego, jak też względem oskarżonego.W ich odczuciu -pozostającym niekiedy w sprzeczności z obiektywną oceną - każdasprawa winna zostać rozpoznana w trybie zwyczajnym, z poszanowaniem konstytucyjnej zasady równości wobec prawa.Jednak należy zauważyć, że funkcjonowanie organów ścigania iwymiaru sprawiedliwości uzależnione jest od wyasygnowania na tencel środków publicznych, którymi zawsze należy dysponować oszczędnie.W tym kontekście trafna jest konstatacja poczyniona przez S.8Waltosia , że ustawodawca ma prawo - zgodnie z rzymską zasadą deminimis praetor non curat dokonania takiego manewru kryminalno-politycznego, który pozwoliłby na zaoszczędzenie kosztem sprawdrobniejszych środków niezbędnych do sprawnego ścigania sprawcówprzestępstw znacznie poważniejszych.Może też zaistnieć konieczność - z racji na wzrost przestępczości - wzmożenia tempa ścigania tych osób naruszających prawo, których czyny charakteryzująsię znaczną uciążliwością społeczną i wysokim stopniem społecznegoniebezpieczeństwa czynu (obecnie szkodliwości społecznej).W takichprzypadkach - w trosce o realność prewencji generalnej - dąży się doistotnego skrócenia okresu dzielącego czyn od osądzenia sprawcy iwykonania kary (w myśl zasady justice delayed is justice denied).Istotnym powodem, dla którego istnieją tryby szczególne, jest także potrzeba wprowadzenia regulacji stwarzających harmonię między7 Tamże, s.19-20.8 Tamże, s.17-18.439 Postępowania szczególnenormami prawa karnego materialnego i procesowego.Efektem tychrozróżnień jest między innymi wyodrębnienie postępowania w stosunku do nieletnich, z oskarżenia prywatnego itp.Tworzenie trybówszczególnych uzasadnia wzgląd na uniemożliwienie oskarżonemutworzenia przeszkód w rozpoznaniu sprawy (nieistniejące już w obecnie obowiązującej procedurze karnej postępowanie przeciwko nieobecnym, a także przewidziana aktualnie w trybie uproszczonym możliwość wydania wyroku zaocznego).9Z kolei J.Grajewski zwrócił uwagę, że kreowanie przez ustawodawcę postępowań szczególnych jest niekiedy wręcz zalecane i procesten jest zgodny z tendencjami występującymi w wielu krajach, którewyrażają się dążnością do ujednolicenia form uproszczonej procedury przy ustalaniu odpowiedzialności karnej".Ma to na celu - przy zachowaniu gwarancji prawnomiędzynarodowych - przyspieszenie postępowania w sprawach mniejszej wagi.Zważywszy na to, że tryby szczególne są istotnym odstępstwemod zasadniczego modelu rozpoznawania spraw karnych, przeto de legeferenda postulować należy przyjęcie zawsze takich regulacji, aby byłyzgodne z Konstytucją oraz ratyfikowanymi przez Polskę zobowiązaniami o charakterze międzynarodowym.2.Postępowanie uproszczoneZachowana w kodeksie zasada podwójnej nadrzędności sprawiaże zasadniczym trybem - względem wszystkich pozostałych - jest po10stępowanie zwyczajne.Z kolei postępowanie uproszczone , zawierające szereg odstępstw od zasadniczych uregulowań na rzecz uproszczenia procedury, jest nadrzędne w stosunku do pozostałych trybówskody Skowanych w art.485-507 kpk., a więc: postępowania w sprawach z oskarżenia prywatnego (art.485-499 kpk.) oraz postępowania9 J.Grajewski: Przebieg procesu karnego, Warszawa 2001, s.357 i nast.Istotne w tym względziesą zwłaszcza Zalecenia Nr R/87/18 Komitetu Ministrów Państw Członkowskich Rady Europy wsprawie uproszczenia wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych, wydane 17 września1987 r.Por.Standardy prawne Rady Europy.Zalecenia.Sądownictwo.Organizacja - postępowanie - orzekanie (wybór i tłumaczenie J.Jasiński), t.4, Warszawa 1998 r.10 Zob.monografię: P.Piszczek: Postępowanie uproszczone w polskim procesie karnym, Olecko2002.440 Postępowanie uproszczonenakazowego (art.500-507 kpk.), które to uznaje się za tryby zredukowane II stopnia.Możliwość prowadzenia postępowania w tym trybie, niegdyś zdeterminowana przez przesłanki dodatnie i ujemne, została obecnieznacznie uproszczona.Ustawodawca przyjął, że stosownie do treści art.469 kpk.- sądrozpoznaje w trybie uproszczonym sprawy, w których było prowadzone dochodzenie.Istotne jest również to, że dokończenie postępowaniaprzygotowawczego w formie śledztwa (z tej racji, że nie udało się gozakończyć w terminie 3.miesięcy) nie stanowi przeszkody w rozpoznaniu sprawy w trybie uproszczonym.Analiza zawartych w tym przepisie uregulowań pozwala przyjąć,iż obecnie postępowanie uproszczone - podobnie jak tryb nakazowy -związane jest tylko z etapem sądowym.Ustawodawca - na etapie postępowania przygotowawczego - nie przewidział w tym trybie żadnych modyfikacji, które pozwoliłyby uprościć procedurę karną.Częśćtych instytucji, które temu służyły, stało się trwałą konstrukcją dochodzenia, o czym już wcześniej obszernie była mowa
[ Pobierz całość w formacie PDF ]