[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Subwencjonowanie to z biegiem czasu obejmowaćzaczęło coraz pełniej dwa fundamentalne poczynania: wznoszenie koniecznychbudynków (szpitali, szkół, sierocińców itp.) oraz stabilizację etatówniezbędnego personelu '(lekarzy, pielęgniarek, nauczycieli itd.).Doniosłymmotorem przyspieszającym ingerencję państwa w sprawy opieki były potrzeby kobietpracujących w przedsiębiorstwach wytwórczych i usługowych - tu system patronalnyokazywał się równie niewydolny, jak dobroczynność, wobec koniecznościpowoływania "ochron" dla dzieci (także ochron przyfabrycznych) i żłobków, domówschronienia, sal zajęć pożytecznych dla chłopców, szwalni dla dziewcząt.W miarę podnoszenia się zasiłków państwowych wzrastała300tendencja do kontrolowania przez resorty państwowe sposobów gospodarowaniasubwencjami oraz inspekcjonowania całości pra-,-y instytucji, ich gospodarności,kompetencji personelu, efektywności pracy.W ten sposób ingerencja państwowastawała się czynnikiem decydującym w stowarzyszeniach zachowujących jormalnąniezależność, a inne - przejmowała pod bezpośredni ^arząd przez nowo powoływaneresorty 'zdrowia, pracy i opieki społecznej, szkół podstawowych idokształcających.Opieka i pomoc przestawały być świadczeniami patronów idobroczynności- stawały się troską społeczną władz lokalnych i państwa, stawały się opiekąspołeczną i społeczną pomocą w rozwoju.Dowolność i fakultatywność świadczeńbyła teraz ograniczona; odmowa udzielenia pomocy wymagała uzasadnienia przezinstytucję świadczącą.Intelektualnym przygotowaniem do nowej roli państwa były nurty ideowe, którespowodowały proklamowanie Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela w latachWielkiej Rewolucji Francuskiej, a po Wielkiej Rewolucji Paz
dziernikowej znalazływyraz w konstytucjach Związku Radzieckiego oraz w Deklaracji Praw" Człowieka Organizacji Narodów Zjednoczonych z 1948 r.(prawo do opiekilekarskiej, do pracy, do bezpłatnej nauki itd.).Aparat państwowy i realizujący jego zadania politycy uświadamiali sobie corazjaśniej niezbędność zabezpieczenia jednostek, grup i słabszych warstwspołecznych w interesie całości, choć motywacja wynikających stąd konsekwencjioraz ich zakres były odmienne w krajach kapitalistycznych oraz w ZSRR.Powstawały zręby polityki oświatowej, polityki kulturalnej, ale przede wszystkim- polityki społecznej, która wnet uwieńczyła praktykę nadbudową teoretyczną wpostaci 'odrębnej dyscypliny nau" kowej: polityki społecznej, w Polscemiędzywojennej reprezentowanej przez Konstantego Krzeczkowskiego.Wejrzawszy w ewolucje form opieki i pomocy - wejrzyjmy w ewolucje ich zakresu.A.Bezpośredniość świadczeń - oto zakres najdawniejszy reagowania na wszelkąbiedę, cierpienia jednostek, rodzin i grup dotkniętych nieszczęściem - trwaleupośledzonych lub sprawnych i zdrowych, lecz poszukujących pomocy dla osiąg-Kięcia życiowego sukcesu.Należało więc bezpośrednio zaopieko-301wać się rodziną, której zmarł jedyny żywiciel, zapewnić dach nać głowąpogorzelcom, nakarmić głodnych, ubrać nie posiadającycł odzieży na zimę, ratowaćosierocon-e dziecko lub osieroconeg( starca, "przyholować" do miejsca pracybezrobotnego, krewniak;lub sąsiada, udzielić stypendium, dziewczynie wybierającej się n,czteromiesięczny kurs do uniwersytetu ludowego.Jak z tych przykładów widać, świadczenia bezpośrednie są świadczeniamimaterialnymi.Ale nie tylko.Z reguły towarzyszy im.poparcie moralne.W świeciechrześcijańskim miłosierdzie rzeczowe usiłowano (co najmniej w intencjach)realizować w atmosferze miłości bliz
niego, życzliwości, modlitwy.Z
wiatzlaicyzo-wany od czasu unaukowienia służby społecznej wiąże nierozdziel-niewszelkie świadczenia rzeczowe z zabiegami wychowawczymi, w postaci cierpliwego'wysłuchiwania "pacjenta", psychicznego nań oddziaływania, służenia poradą orazzabiegami zmierzającymi do wyciszenia niepokojów podopiecznego, do oddziaływaniarzecz przystosowania się do siebie jednostek i rodzin, do dobrego samopoczucia wpracy i w społeczności sąsiedzkiej, do tego, aby każdy własnym wysiłkiem dążyłdo wybrnięcia z kłopotów i zwiększenia szans sukcesu życiowego.Dlautalentowanego pracownika socjalnego bezpośrednie świadczenia materialne stająsię nierzadko tylko pretekstem do rozwinięcia świadczeń psychologicznych,moralnych, wychowawczych.B.Prewencyjne postępowanie stanowi rozszerzenie zakresu świadczeń: próczreagowania na potrzeby ujawnione, rozwija się działalność przygotowującąjednostki i instytucje, narzędzia i materiały oraz odpowiednio przysposabianypersonel do interwencji ratowniczych, opiekuńczych lub wspierających rozwój.Przykładem może być profilaktyka w dziedzinie zdrowia (szczepienia ochronne,przepisy o budowie studni i ustępów, gimnastyka codzienna, higiena osobista,wakacje poza miastem, itp.).Inny przykład - ochotnicza straż pożarna na wsi(remiza gromadząca sprzęt i służąca oparciem dla urozmaiconych poczynańrozrywkowych, kulturalnych,' społecznych', wzmacniających więz
i prestiż zespołustrażackiego; przydział ról w ratownictwie przeciwpożarowym każdemugospodarstwu, co uzmysławiają wy-302yieszki z rysunkami drabiny, bosaka, kubła itp.).Dalej - mamywypracowane przez zainteresowane instytucje postępowania zapobiegającepowrotnemu analfabetyzmowi, przedwczesnemu traceniu aktywności życiowej izainteresowań przez osoby starsze, \ wykolejaniu się dzieci i młodzieży etc.Niekiedy patrzy się na całość pracy kulturalno-oświatowej i kulturalno-rozrywkowej jako na wielkie pole profilaktyki społeczno-wychowawczej; jest to suszne - pod warunkiem, że 'nie absolutyzuje się tego punktu widzenia; pracownicysocjalni mogą traktować domy kultury, Iduby itp.jako ośrodki prewencjiwychowawczej, ale równie uprawomocnione jest ujmowanie tych instytucji przezandrago-gów jako ośrodki oświaty ciągłej, a przez polityków - jako terenwychowania politycznego.Sądzi się nierzadko, że działalność zapobiegawcza stanowić powinna podstawowezadanie w każdej dziedzinie pracy socjalnej - w Polsce postulat ten wytrwalelansuje Milicja Obywatelska w 'swej walce z przestępczością nieletnich imłodocianych.C.Ulepszanie środowiska życia-- pozwala najpełniej rozwinąć opiekę i pomoc, doczego wprzęgane są wszystkie siły danej społeczności.Z
rodowiskowa metoda pracysocjalnej toruje drogę temu globalnemu postępowaniu we wszystkich krajach świata(por.rozdz.V, 3).W krajach kapitalistycznych^ ulepszanie środowiska życiajest ograniczane do meliorowania zabiegami społeczno-wychowawczymi społecznościlokalnej danego [ Pobierz całość w formacie PDF ]