[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Ks.IV w.30:Czy kwitnie gaj Mendoga pod famym koS
cio�em?Niedaleko fary nowogrodzkiej ros�y staro�ytne lipy, których wiele wyci�to oko�o roku 1812.Ks.IV w.40-41:Wszak ów d�b gadu�aKozackiemu wieszczowi tyle cudów S
piewa!Ob.poema Goszczy�skiego Zamek Kaniowski.Ks.IV w.248:Ko�omyjek z Halicza.Ko�omyjki - piosenki ruskie w rodzaju mazurów polskich.Ks.IV w.262-263:.zna� si� dobrze na handlu zbo�owym,Na wicinnym.Ob.przyp.do ks.II w.501.392Ks.IV w.277 i 279:.miejsce.Zwane pokuciem.Zaszczytne miejsce, gdzie dawniej stawiano bogów domowych, gdzie dot�d Rosjanie zawie-szaj� obrazy.Tam wieS
niak litewski sadza goS
cia, którego chce uczci�.Ks.IV w.536-537:Orze�, gdy mu dziób stary tak si� w kab��k skrzywi,�e zamkni�ty na wieki ju� gard�a nie �ywi.Dzioby wielkich ptaków drapie�nych z wiekiem coraz bardziej zakrzywiaj� si� i na koniecwierzchnie ostrze, zagi�wszy si�, dziób zamyka, i ptak z g�odu umiera� musi.To mniemaniegminne przyj�li niektórzy ornitologowie.Ks.IV w.540-541:St�d to w miejscach dost�pnych, k�dy cz�owiek goS
ci,Nie znajduj� si� nigdy martwych zwierz�t koS
ci.RzeczywiS
cie, nie ma przyk�adu, aby znaleziono kiedy szkielet zdech�ego zwierza.Ks.IV w.724:A co? fuzyjka moja? Niewielka ptaszyna.Ptaszynki s� to strzelby ma�ego kalibru, w które k�adzie si� drobna kula.Dobrzy strzelcy ztakich fuzji ptaka w lot trafiaj�.Ks.IV w.825:Zacz�o z�oto kapa� i b�yska� na s�o�cu.W butelkach wódki gda�skiej bywaj� na dnie listki z�ota.Ks.IV w.981-982:.taki ziemi kawa�,Który by si� wo�ow� skór� nakry� dawa�.Królowa Dydo kaza�a porzn�� na pasy skór� wo�ow� i tym sposobem zamkn�a w obr�bieskóry obszerne pole, gdzie wystawi�a Kartagin�.Wojski wyczyta� opis tego zdarzenia nie wEneidzie, ale zapewne w komentarzach scholiastów.Nb.Niektóre miejsca w pieS
ni czwartej s� pióra Stefana Witwickiego.393Ks.V w.330:Wyrwawszy si� Bóg wie sk�d, jak Filip z konopi.Raz na sejmie pose� Filip ze wsi dziedzicznej Konopie, zabrawszy g�os, tak dalece odst�pi�od materii, �e wzbudzi� S
miech powszechny w Izbie.St�d uros�o przys�owie: Wyrwa� si� jakFilip z konopi.Ks.VI w tytule:ZAR
CIANEKNazywaj� w Litwie okolic� lub zaS
ciankiem osad� szlacheck�, dla ró�nicy od w�aS
ciwychwsi, czyli sio�, osad wiejskich.Ks.VI w.169:On Horeszkom dziesi�ta woda na kisielu!Kisiel, potrawa litewska, rodzaj galarety, która si� robi z rozczynu owsianego; p�ócze si�wod�, a� póki nie oddziel� si� wszystkie cz�stki m�czne.St�d przys�owie.Ks.VI w.333:.Wo�odkowicz, pan dumny, zuchwa�y.Po licznych burdach pochwycony w Mi�sku i za dekretem trybuna�u rozstrzelany.Ks.VI w.381:Obwo�a� pospolite ruszenie przez wici.Kiedy król mia� zgromadzi� pospolite ruszenie, rozkazywa� zatyka� w ka�dej parafii dr�gwysoki z uwi�zan� na wierzchu miet��, czyli wici�.I to si� nazywa�o: rozda� wici.Ka�dycz�owiek doros�y stanu rycerskiego obowi�zany by� pod utrat� szlachectwa stawi� si� natych-miast pod chor�giew wojewódzk�.Ks.VI w.416:Bra�a równie� przydomki, zwane imioniska.Imioniska s� to w�aS
ciwie sobrykety.Ks.VI w.525:Broni� pana Pocieja.Aleksander hrabia Pociej, wróciwszy po wojnie do Litwy, wspiera� rodaków udaj�cych si� zagranic� i znaczne sumy przes�a� do kasy Legionów.394Ks.VIII w.77:Nieco wy�ej Dawida wóz, gotów do jazdy.Wóz Dawida, konstelacja zwana u astronomów: Ursa maior.Ks.VIII w.97-98:Podobnie pleban mirski zawiesi� w koS
cieleWykopane olbrzymów �ebra i piszczele.By�o zwyczajem zawiesza� przy koS
cio�ach znajdywane zabytki koS
ci kopalnych, które luduwa�a za koS
ci olbrzymów.Ks.VIII w.109:By� to kometa pierwszej wielkoS
ci i mocy.Pami�tny kometa roku 1811.Ks.VIII w.145:Ksi�dz Poczobut, cz�ek s�awny, by� obserwatorem.Ksi�dz Poczobut, eks-jezuita, s�awny astronom, wyda� dzie�o o zodiaku w Denderah i obser-wacjami swemi pomóg� Lalandowi do obrachowania biegów ksi�yca.Ob.�ywot przez JanaR
niadeckiego.Ks.VIII w.233:W S
wicie Ksi�cia by� ksi��� niemiecki Denassów.W�aS
ciwie ksi��� de Nassau-Siegen.S�awny podówczas wojownik i awanturnik.By� admira-�em moskiewskim i pobi� Turków na Lemanie, potem sam na g�ow� pobity od Szwedów.Bawi� czas jakiS
w Polszcze, gdzie otrzyma� indygenat.Pojedynek ksi�cia de Nassau z tygry-sem brzmia� wówczas po wszystkich gazetach europejskich.Ks.IX w.165: A czy S�dzia - rzeki Major - �ó�t� ksi�g� czyta�? �ó�ta Ksi�ga , od ok�adek tak nazwana, ksi�ga barbarzy�ska praw wojennych rosyjskich.Nieraz w czasie pokoju rz�d og�asza prowincje ca�e za b�d�ce w stanie wojny i na mocy �ó�-tej ksi�gi oddaje dowódcy wojskowemu zupe�n� w�adz� nad maj�tkami i �yciem obywateli.Wiadomo, �e od roku 1821 a� do rewolucji Litwa ca�a podlega�a �ó�tej ksi�dze, której egze-kutorem by� wielki ksi��� carewicz.395Ks.IX w.456-457:Ci�gnie za sob� d�ugie, s��niowate drzewo,Uzbrojone w krzemienie i w guzy, i s�ki.Maczuga litewska robi si� tym sposobem: wypatruje si� m�ody d�b i nacina si� od do�u dogóry siekier� tak, a�eby kor� i miazg� rozerzn�wszy, drzewo z lekka porani�.W te karbywtykaj� si� ostre krzemienie, które z czasem wrastaj� w drzewo i tworz� guzy twarde.Ma-czugi stanowi�y za czasów poga�skich g�ówn� bro� piechoty litewskiej; dot�d u�ywaj� si�niekiedy i zowi� si� nasiekami.Ks.IX w.468-469:I jak jeden mieszczanin, zwany Czarnobacki,Zabi� Dejowa i znios� ca�y pu�k kozacki.Po powstaniu Jasi�skiego, kiedy wojska litewskie ust�powa�y ku Warszawie, Moskale zbli-�yli si� do opuszczonego Wilna.Jenera� Dejów na czele sztabu wje�d�a� przez Ostr� Bram�.Ulice by�y puste, mieszka�cy zamkn�li si� w domach.Jeden mieszczanin, spostrzeg�szy ar-mat� porzucon� w zau�ku, kartaczami nabit�, wymierzy� j� w Bram� i zapali�.Ten jeden wy-strza� ocali� wówczas Wilno: jenera� Dejów z kilku oficerami zgin��, reszta, l�kaj�c si� za-sadzki odst�pi�a od miasta.Nie wiem z pewnoS
ci� nazwiska onego mieszczanina.Ks.IX w.762:Taki mia� koniec zajazd ostatni na Litwie.Bywa�y i póx
niej jeszcze zajazdy, lubo nie tak s�awne, dosy� jednak g�oS
ne i krwawe.Oko�oroku 1817 obywatel U.w województwie nowogródzkim pobi� na zajex
dzie ca�y garnizonnowogrodzki i dowódców zabra� w niewol�.Ks.X w.111:Ten za bitw� pod Nowi, ten za Prejsi�-I�ów.Zapewne Preussisch-Eylau.Ks.X w.810:Targowiczanie potem chcieli mnie zaszczyci� [ Pobierz całość w formacie PDF ]