[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Jeden z nich przyjmuje pozycję podporządkowania, podczas gdy drugi wyraża w komunikowaniu dominację.Ilustracją związków komplementarnych mogą być relacje typu matka-dziecko, lekarz-pacjent, nauczy ciel-uczeń, sadysta-masochista.Symetria lub komplementamość w związkach interpersonalnych są me w sobie nie stanowią patologii.Stają się źródłem zaburzeń wówczas, gdy zachowania partnerów interakcji cechuje sztywność wyrażająca się w eskalacji stałych wzorców zachowań.Psychoterapia w podejściu komunikacyjnym ukierunkowana jest na zmianę wymienionych wyżej patogennych wzorców komunikowania się.Specyficzną dla tego podejścia metodą oddziaływania terapeutycznego jest zwłaszcza stosowanie paradoksów komunikacyjnych.Ten typ komunikatów opisany został wcześniej przez Jacksona (1968) jako sposób komunikowania się charakterystyczny dla rodzin schizofreników.Autor zauważył, iż pacjent w życiu rodzinnym stale ma do czynienia z paradoksalnymi nakazami (typu tzw.podwójnego wiązania — doublebind), tj.z komunikatami, które eliminują możliwość podejmowania decyzji o własnym zachowaniu, a zarazem stwarzają pozory, iż odbiorca ma więcej niż jedną możliwość wyboru.Tymczasem, jakkolwiek postąpi odbiorca takiego komunikatu, spotka się z negatywną reakcją.Na przykład matka ofiarowała synowi w prezencie dwie koszule.Gdy po raz pierwszy założył on jedną z nich, matka pyta ze smutkiem: „A ta druga nie spodobała ci się?" W psychoterapii interwencje paradoksalne stosowane są np.w postaci „przepisywania symptomu".Technika ta znana jest już od 1928 r.; polega ona na stosowaniu wobec pacjenta negatywnej sugestii, iż „może on nie robić nic”, aby zmotywować go do zrobienia czegoś.Jackson stosował tę technikę w stosunku do paranoidalnych schozofreników, ucząc ich, aby byli bardziej podejrzliwi.W terapii rodzinnej np., nie współpracującej z uczestnikami psychoterapii córce nakazuje się, aby dalej zaburzała przebieg sesji.Dzięki temu każde z przyjętych przez córkę rozwiązań prowadzi do współpracy z terapeutą.Psychoterapia w ujęciu komunikacyjnym polega także na wprowadzeniu nowych reguł komunikowania się w systemie.Jedną z patogennych dla związku zasad jest inwersja znaczenia „nie" — „tak".Zgodnie z tą regułą, komunikat „nie kocham cię" oznacza „kocham cię".Podporządkowując się tej zasadzie, jednostki uczestnicząc w grze nigdy nie mogą jej przerwać.Zmiana jest możliwa tylko przy udziale mediatora z zewnątrz, tzn.terapeuty, który wprowadza nowe reguły porozumiewania się.W ramach szkoły komunikacyjnej postuluje się, aby — przeciwnie niż w psychoanalizie — w terapii nie stosować języka informacyjnego (indicative language) tj.języka opisu, wyjaśniania, konfrontacji, interpretacji itd., lecz posługiwać się językiem performatywnym (performative language).Język taki zachęca bowiem pacjenta do działania.W działaniu z kolei tworzy się obraz rzeczywistości i własnej osoby.Człowiek podejmując działania zmierza do ich wyobrażanego efektu.Tym samym to przyszłość kształtuje teraźniejszość, nie zaś przeszłość (jak to przyjmuje psychoanaliza).Człowiek przejawiając konkretną aktywność przekonuje się równocześnie o własnych możliwościach w zakresie danych czynności, co sprzyja rozszerzaniu się repertuaru możliwych wyborów (Watzlawick 1985).Terapia ma charakter dyrektywny.Jej cel powinien być jasno określony, a przebieg zaplanowany tak, aby pacjent miał okazję przejawiać różnego rodzaju aktywność, czynić pewne założenia i je weryfikować.Inną reprezentatywną szkołą psychoterapii dla ujęcia komunikacyjnego w nurcie systemowym jest terapia strategiczna Selvini-Palazzoli, znana także pod nazwa „szkoły mediolańskiej" (por.Selvini-Palazzoli 1988a, 1988b, Tryjarska 1989,1991, Pietruszewski 1990).Podstawową pracą z tego zakresu jest książka Selvini-Palazzoli i współautorów — Paradiso e Contrparadiso (1975).Terapia strategiczna Palazzoli prowadzona jest głównie z rodzinami pacjentów psychotycznych i anorektycznych.U podstaw terapii leżą systemowe założenia dotyczące interakcji międzyludzkich, przy czym założenia te przyjmują skrajną postać.Przedstawiciele tej szkoły całkowicie negują znaczenie intrapsychicznych przeżyć jednostki w rozwoju patologii.Źródeł zaburzeń upatrują w specyficznie ukształtowanych w danej rodzinie regułach określających transakcje komunikacyjne (tj.sekwencyjną wymianę zachowań komunikacyjnych), które przez członków rodziny powtarzane są z dużą uporczywością, aby podtrzymać homeostazę w rodzinie.Poszczególni członkowie rodziny traktowani są jako części składowe, elementy obwodu interakcji.Żaden element obwodu nie posiada jednostronnego wpływu na innych członków rodziny i na rodzinę jako całość [ Pobierz całość w formacie PDF ]