[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Jolesa z rodzinami.Odmówili jednak obydwaj, gdy\
rodziny ich zginęły ju\
w getcie i nie chcieli, aby ratować ich samych.Przekazali tylko na przechowanie małą JózięLiebman.Jesienią 1942 r., z chwilą likwidacji \
ycia gospodarczego w getcie, ustała z nimwspółpraca handlowa firmy K Borkowski.Firma istniała jednak nadal, jako pokrywka dladziałalności konspiracyjnej AK (dowody pracy), oraz dla zdobywania funduszów na akcjesocjalne dla rodzin wojskowych, a na terenie Krakowa uczestniczyła przy konspiracyjnejprodukcji broni.W związku z udziałem w konspiracji wojskowej, oraz inspirowaniem i powiązaniem zdziałalnością firmy K.Borkowski, nale\
y mocno podkreślić198działalność gospodarczą i udział w akcji pomocy śydom w Warszawie ze stronyHipolita Piątkowskiego, o czym ju\
było szerzej mówione.2.Płk.w stanie spoczynku Ottokar Brzoza-Brzezina prowadził w swoim majątku wZielonce pod Warszawą, pomocniczy ośrodek Konspiracyjny Okręgu Stołecznego ZWZ-AK.Jako były oficer austriacki, dobrze władał językiem niemieckim.Był właścicielemprzedsiębiorstwa budowlanego, które wykonywało wiele robót dla Niemców.Stąd miałdostęp do wielu tajemnic wojskowych i równocześnie mo\
liwość prowadzenia wywiaduwojskowego.Częsta obecność oficerów niemieckich ułatwiała prace wywiadowcze, a zdrugiej strony czyniła jego dom prawie nietykalnym.Pozwoliło to mu równie\
przechowywaću siebie śydów.Ukrywało się stale na strychu 13 osób, nie licząc zatrzymujących sięprzejściowo.Dla ludzi, mających wygląd aryjski starał się o fałszywe dowody, a następnielokował ich gdzie indziej.Ukrywani wyprowadzani byli przez pułkownika na powietrze tylkowieczorami.Wśród ukrywanych był między innymi Degebstein  przewodniczący gminy wPradze czeskiej, kilkoro śydów lwowskich, jak Germanowa z córką, Szpindelowa z córką(kuzynka dr.Weizmana), prof Roman Szpindel, czy in\
.chemik Berman.3.Zofia Dębicka prowadziła lokal konspiracyjny przy ul.Orzechowskiej nr l m.2.Mieścił się on w małej willi, w dzielnicy dość ekskluzywnej, z dala od oczu wścibskichsąsiadów.Znajdowała się tu jednocześnie skrzynka pocztowa AK, radiostacja, skład bronibatalionu  Zośka", przebywał Anglik  uciekinier z obozu i od końca 1940 r.stały punktorganizacyjny pomocy śydom.Konieczność niesienia pomocy i opieki potrzebującym, le\
aław jej naturze, bo była jak gdyby cechą rodzinną pani Dębickiej.Była ona siostrzenicą znanejdziałaczki Stefanii Sempołowskiej, która u niej mieszkała podczas okupacji, a\
do śmierci(31.1.1944 r.).W 1940 roku rozstrzelany został w Palmirach mą\
Zofii Dębickiej, wraz zmarszałkiem Ratajem, którego był bliskim współpracownikiem (związanym z CKON-em).Pomoc śydom rozpoczęła ona od spotkań w gmachu Sądów na Lesznie, gdziedostarczała swoim kole\
ankom \
ywność i słowa pociechy wraz z komunikatami radiowymi.Potem pomagała kole\
ankom i znajomym wychodzić z getta i urządzać się po stroniearyjskiej.Wyrabiała dla nich dokumenty aryjskie, z pomocą Heleny Starzyńskiej.Aktaurodzenia zdobywała od proboszcza kościoła Zbawiciela, ks.prał.Nowakowskiego, odorganisty z kościoła św.Krzy\
a, z kościoła św.Jakuba i od proboszcza kościoła narodowegona ul.śytniej.Wsteczne meldunki, ułatwiające zdobycie oryginalnej kenkarty, wyrabiałam.in.pani Karsow-Szymaniewska, prowadząca administrację i ksią\
ki meldunkowe kilkudomów.Przy wyrabianiu kenkart w Zarządzie Miejskim, pomocna była wielce aktorka Maria Kossakowska.Do śydów, mających mało aryjski wygląd, przychodził urzędnik, którypobierał odcisk199palca w domu.Cały komplet dokumentów, gdy trzeba było płacić za ka\
dą czynność,kosztował około 500 zł, ale nie zawsze płaciło się za nie, niektóre dokumenty były te\
fałszowane.Potrzebnych pieczęci dostarczał Albin Bończa-Boniecki, oficer AK, artysta-rzez
biarz.Pieczęcie te wykonywał sam.Największy odpływ śydów z getta miał miejsce w roku 1942.Wtedy to najwięcejprzeszło ich przez lokal p.Dębickiej, chocia\
uciekali do niej ju\
w 1941 r., a tak\
e i w 1943roku.Lokal na Orzechowskiej, był pięciopokojowy.W jednym mieszkaniu mieszkała ZofiaDębicka, w drugim rodzina, w trzecim Stefania Sempołowska z dr.Anną Margolis, któraukrywała się w charakterze pielęgniarki (dziś prof A.M.w A
odzi), w czwartym pokojusiostrzeńcy, a reszta mieszkania była do dyspozycji uciekinierów.Bywały dnie, kiedy naOrzechowskiej nocowało po 15-17 osób, nawet na krzesłach, w oczekiwaniu na dokumenty idalszy przerzut.Mieszkała w tym lokalu na stałe adwokat Aniela Steisberg oraz dwie małedziewczynki  śydówki.Naprzeciwko willi znajdowały się koszary SS, przed którymizawsze stał wartownik.Najtrudniejszym problemem było znalezienie stałych lokali w pobli\
upo to, by przechowywani byli mo\
liwie niedaleko ich głównej opiekunki.Dzieci \
ydowskielokowane były w klasztorze w Niepokalanowie.Przez lokal pani Dębickiej przeszło blisko100 osób ukrywających się, które rozlokowano po okolicznych mieszkaniach ludzi dobrejwoli.W 1953 r.otrzymywała ona od Delegatury zapomogi dla śydów, w wysokości po 500zł miesięcznie na rodzinę, zaś na pojedyncze osoby po 100-200 zł.Pieniądze te otrzymywałaregularnie co miesiąc na swoją listę podopiecznych i sublisty, łącznie dla około 300 osób.Oczywiście wszystkich tych szczegółów nie znałem w tamtym okresie, choć część znich znałem pośrednio przez członka mego oddziału Antoniego Szutkowskiego.którymieszkał na kolonii Staszica.Lokował on śydów w tej okolicy, między innymi drogą podrzucania" ich pani Dębickiej.Znałem je te\
przez swego kolegę in\
.Zygmunta Okunia,por.AK.Jak ju\
zostało powiedziane wy\
ej, wiele osób przejmowało uciekinierów z getta odpani Dębickiej i przechowywało ich u siebie, w swoich mieszkaniach.Były to przedewszystkim kobiety z inteligencji, wśród których zdarzały się równie\
osoby wywodzące się zkół ONR.Oto nazwiska niektórych ukrywających i ich adresy: Wiera Sewerynowa  ul.Raszyńska 58, Julia Szlomsowa  teren Politechniki (ukrywała dość du\
o osób m.in [ Pobierz całość w formacie PDF ]