[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Ale ani jedno, ani drugie nie może być wpożądaniu zmysłowym, gdyż nie dotyczy przedmiotów postrzegalnych, leczumysłowych.A więc i w umysłowej części duszy należy usadowić siły pożądliwą igniewliwą.3.W dziele O duchu i duszy czytamy: Te władze (mianowicie gniewliwą ipożądliwą) dusza ma przed połączeniem się z ciałem 3.Lecz jak wyżejDowiedziano4 żadna władza zmysłowej części nie należy do samej tylko duszy, aledo całości ciała i duszy.A więc siły: gniewliwą i pożądliwa są we woli, która jestpożądaniem umysłowym.Wbrew temu Grzegorz z Nysy5 powiada, że nierozumna część duszy dzieli się nadziedzinę pragnienia i gniewania; tego samego zdania jest Damascen6; a i Filozofaczytamy: Wola jest w rozumie, zaś w nierozumnej części duszy jest pożądliwość igniew lub pragnienie i odwaga 7.Odpowiedz: Siły gniewliwą i pożądliwa nie są częściami pożądania umysłowegozwanego wolą.Uzasadnienie: Jak to już powiedziano8, władza, która dotyczyjakowegoś przedmiotu o wspólnej treści nie różnicuje się w zależności odgatunkowych różnic objętych ową wspólną treścią; np.wzrok dotyczy tego, cowidzialne, pod kątem wspólnej treści: barwne; atoli tenże wzrok nie rozpada się nawiele władz z tego powodu, że istnieją różne gatunki barw.Gdyby jednak istniała takawładza, która by dotyczyła białego jako białego, a nie jako barwnego, to władza tabyłaby różną od władzy dotyczącej czarnego jako czarnego.Otóż pożądanie zmysłowe nie dotyczy wspólnej treści dobra, sikoro i zmysł niepoznaje i nie dotyczy ogółów.Stąd też w zależności od różnych treści czy ujęćposzczególnych dóbr mamy różne części pożądania zmysłowego; bowiem siłapożądliwa dotyczy właściwej dla siebie treści czy cechy dobra, mianowicie o ile onojest przyjemne według zmysłu i odpowiada naturze; zaś siła gniewliwą dotyczy tejtreści czy cechy dobra, jaką jest: przepędzenie i zwalczanie tego, co przynosi szkodę.Natomiast wola dotyczy dobra pod katem wspólnej treści dobra.I dlatego w tympożądaniu umysłowym, jakim jest wola., nie da się wyodrębnić jakowychś władzpożądawczych tak, żeby w tymże pożądaniu umysłowym była jedna władza gniewliwa, a.druga pożądliwa, tak jak i ze strony myśli nie może być mowy owielu władzach poznawczych, choć jest ich wiele ze strony zmysłów.Na 1.Miłość, pożądliwość itp.można ujmować dwojako: niekiedy chodzi tu ojakoweś uczucia występujące w psychice wraz z jakimś (cielesnym) wstrząsem czywzruszeniem.Takie jest ich powszechne rozumienie.I w takim rozumieniu znajdujesię jedynie w pożądaniu zmysłowym.Niekiedy zaś oznaczają prosty czy goły afekt,bez uczucia lub wstrząsu psychicznego.I w takim sensie są to czynności woli, które96 bywają również przypisywane aniołom i Bogu9.Według tego jednak znaczenia nienależą do rożnych.władz, ale do jednej tylko zwanej wolą.Na 2.Sama wola może uchodzić za gniewliwa czy bojową, gdy chce pokonywaćzło nie pod naporem uczucia, ale z wyroku rozumu.W ten sam sposób można ją zwaćpożądliwą a to z powodu pragnienia dobra.I w tym to sensie miłość nadprzyrodzona inadzieja są w sile gniewliwej i pożądliwej, tzn.w woli nastawionej na tego.pokrojuczynności.W tym samym sensie można rozumieć owo zdanie z dzieła O duchu i, duszy,mianowicie że siła gniewliwa i pożądliwa są w duszy zanim ona połączy się z ciałem(byleby to rozumieć: według porządku natury, a nie czasu).Chociaż nie makonieczności przykładać znaczenia do słów onego dzieła10.W ten sposób jest jasna odpowiedz Na 3.ZAGADNIENIE 83WOLNA WOLAKolejne zagadnienie: Wolna wola nasuwa cztery pytania: 1.Czy człowiek ma wolnąwolę? 2.Czym jest owa wolność: władzą? czynnością? sprawnością? 3.Jeśli jestwładzą, to jaką: pożądawczą czy też poznawczą? 4.Jeżeli jest pożądawczą, to czy jesttą samą władzą co wola, czy też inną?Artykuł 1CZY CZAOWIEK MA WOLN WOL? /99/Zdaje się, że człowiek nie ma wolnej woli, bo:1.Każdy kto ma wolną wolę, czyni co chce
[ Pobierz całość w formacie PDF ]