[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Oczekiwaniaoparte na kategorii odnoszą się do oczekiwań wobec ludzi, formułowanych napodstawie ich przynależności grupowej.Gdyby ci powiedziano, że Mick Jaggerukończył London Schoolof Economics, uczelnię bardzo prestiżową, to byłbyś bardzo zdumiony, ponieważ niejest to typowe wykształcenie czy zachowanie gwiazdy rocka.Oczekiwania opartena obiekcie odnoszą się do zachowań, jakich spodziewasz się po danej osobie, znającjej działania w przeszłości.Gdyby Madonna zwołała konferencję prasową ioznajmiła, że wierzy, iż seks, golizna i rock and roli to wymysły szatana, byłbyśzdumiony, ponieważ z pewnością nie była to jej postawa w przeszłości.W obuprzypadkach sformułowałbyś raczej wniosek korespondujący z tymi działaniami,zakładając, że zachowanie Micka Jaggera i Madonny odpowiada ich dyspozycjom.Tak więc, zgodnie z teorią wnioskowania z czynników towarzyszących, dokonywanieatrybucji przypomina pracę detektywa.Gdy próbujemy wydedukować, dlaczego ktośzachowuje się w określony sposób, szukamy celów, które dana osoba mogłaby chciećosiągnąć (rezultaty działania).Redukujemy liczbę możliwości badając, co mogłabyuzyskać, zachowując się inaczej (Jones, 1990; Newtson, 1974).Bierzemy także poduwagę nasze oczekiwania, że ludzie zrobią to, co już robili wcześniej: działanianieoczekiwane są znacznie bardziej informujące niż te, które są zgodne z owymioczekiwaniami.Model współzmienności: atrybucje wewnętrzne przeciw atrybucjomzewnętrznymmodel współzmienności: koncepcja, według której dokonujemy atrybucjiprzyczynowych dotyczących zachowania jakiejś osoby na podstawie obserwacjifaktów, które zmieniają się wraz z jej zachowaniem  na przykład, jak dalece czyjśtaniec staje się niezdarny tylko wówczas, gdy tańczy z tym, a nie innym partneremHarold Kelley (1967) przyjął nieco odmienne podejście, formułując własną teorięatrybucji.Podczas gdy Jones i Davis (1965) koncentrowali się na informacji, z którejkorzystamy, tworząc atrybucje dotyczącą dyspozycji (wewnętrzną), to Kelley (1967)zajął się pierwszym krokiem w procesie spostrzegania społecznego  w jaki sposóbludzie decydują, czy poczynić wewnętrzną czy też zewnętrzną atrybucje.Kolejnaróżnica między tymi dwiema teoriami polega na tym, że o ile teoria wnioskowania zczynników towarzyszących stosuje się do pojedynczej obserwacji zachowania (np.twój przyjaciel nie chce ci pożyczyć samochodu), o tyle model wspótzmiennościKelleya (1967) stosuje się do wielokrotnych przejawów zachowania, które powtarzająsię w czasie i w różnych sytuacjach (np.czy twój znajomy już kiedyś w przeszłościnie chciał ci pożyczyć samochodu? Czy pożyczał go innym? Czy również nie lubipożyczać ci innych rzeczy?).Kelley zakłada (tak jak przed nim Heider), iż tworząc atrybucje, zbieramy informację,która pomoże nam wzbogacić osąd.Według Kelleya dane, które uzyskujemy, dotyczątego, w jaki sposób czyjeś zachowanie współzmienia się wraz ze zmianami czasu,miejsca, osób, które działają i różnych obiektów działania.Dzięki odkryciuwspółzmienności w ludzkim zachowaniu (np.twój przyjaciel nie pożycza samochodunikomu z twoich znajomych, natomiast bardzo chętnie pożycza go innym) możemywzbogacić swój sąd o przyczynach czyjegoś zachowania.Dlaczego John deptał Mary po nogach?Ludzie są skłonni do tworzenia a trybucj i wewnętrznych  dotyczących cech Johna jeśli widzą zachowanie mające: niską zgodność: John jest jedynym, który depcze Mary po nogach; niską wybiórczość: John depcze po nogach wszystkim kobietom, gdy z nimi tańczy; wysoką zwartość: John depcze Mary po nogach zawsze, gdy z nią tańczy.Ludzie będą przypuszczać, iż ma to jakiś związek z Mary (dokonują atrybucjizewnętrznej), gdy obserwują zachowanie mające: wysoką zgodność: każdy, kto tańczy z Mary, depcze jej po nogach; wysoką wybiórczość: tańcząc z innymi kobietami, John nie każdej depcze ponogach; wysoką zwartość: John zawsze depcze Mary po nogach, gdy z nią tańczy.Ludzie będą przypuszczać, iż jest coś szczególnego w tych specyficznych warunkach,gdy John depcze Mary po nogach, jeśli jest to zachowanie mające: wysoką lub niską zgodność; wysoką lub niską wybiórczość; niską spójność: to jedyny raz, gdy John deptał Mary po nogach.Model współzależności.Dlaczego John nadepnął Mary na nogę? By rozstrzygnąć, czyzachowanie było spowodowane przez czynniki wewnętrzne, należące do dyspozycjiosoby, czy też przez zewnętrzne, zależne od sytuacji, ludzie stosują zasadę zgodnej,wybiórczej lub spójnej informacji.Jaki rodzaj informacji badamy podczas formułowania atrybucji, by stwierdzić, czywystępuje współzmienność? Kelley (1967) twierdzi, że dotyczy to trzech istotnychaspektów informacji: zgodności, wybiórczości i spójności [ Pobierz całość w formacie PDF ]