Koper Sławomir Afery i skandale Drugiej Rzeczypospolitej

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Ba, kiedy ów Boychce wygłosić odczyt, bodaj o poecie sprzed pięciu wieków, urzą-dza się całe krucjaty, aby nie dopuścić do tego zgorszenia.Rów-nocześnie Sodalicja Pań w Krakowie odprawia zbiorowe modłyo �nawrócenie się Boya�".Trudno znalezć w czasach Drugiej Rzeczypospolitej inną oso-bę ze świata kultury atakowaną bardziej niż Boy.Nienawidziligo tradycjonaliści, prawicowcy, sfery konserwatywno-kościelne.Atakowano go za felietony literackie, za próby odbrązowieniażycia Mickiewicza, za opinie o reformie prawa karnego, za pro-pagowanie świadomego macierzyństwa, za negatywne wypowie-dzi o roli Kościoła w państwie.A ofiara tych bezprzykładnychnapaści nie rezygnowała z głoszenia poglądów, które wówczaswydawały się nowatorskie.%7łeleński podkreślał, że jego konflikt z konserwatystami miałpodłoże świeckie.Boy nie atakował dogmatów wiary, sprzeci-wiał się dominacji Kościoła w życiu kraju: Poszło o sprawy świeckie.Bardzo nad tym boleję; ale cóż po-cząć, że gdziekolwiek wyłoni się paląca kwestia, w której ludzieKampanie Boya-%7łeleńskiego110głowią się i radzą, co czynić, aby na świecie było trochę lżej i tro-chę jaśniej, natychmiast wysuwa się złowroga czarna ręka i roz-lega się grzmiący głos: �Nie pozwalamy! Nie wolno wam niczmienić, nic poprawić.Wszystko musi pozostać po dawnemu;niczego tknąć nie pozwolimy w gmachu ciemnoty i ucisku.Kto-kolwiek chciałby ulżyć doli człowieka na ziemi, sprzeciwia sięprawu Boga, sprzeciwia się woli bożej�".Początki konfliktu sięgają 1928 roku.Profesor Manfred Kridl,przygotowując wówczas popularne wydanie Dzieł Mickiewicza,zaproponował Boyowi napisanie przedmowy.Szanowany polo-nista miał nadzieję, że udział %7łeleńskiego zwiększy zaintereso-wanie twórczością wieszcza, ale raczej nie spodziewał się zamie-szania, jakie wywoła.Esej %7łeleńskiego (Mickiewicz a my) ukazałsię w Wiadomościach Literackich", następnie w edycji DziełMickiewicza, wszedł również do zbioru Ludzie żywi.Tadeusz %7łeleński miał wówczas 54 lata.Od lat cieszył sięuznaniem czytelników, chociaż była to raczej dwuznaczna sława.Z jednej strony uchodził za niestrudzonego tłumacza dzieł litera-tury francuskiej i cenionego recenzenta teatralnego, z drugiej byłautorem Słówek, które rodzice czytali w tajemnicy przed dzieć-mi, a dzieci w sekrecie przed rodzicami".Nie inaczej było z pra-cą tłumacza.Dla księgarni św.Wojciecha w Poznaniu przełożyłutwory Pascala i Chateaubrianda, a jezuici w Chyrowie nie chcieliprzyjąć do gimnazjum jego syna, motywując decyzję faktem, żeojciec chłopca był tłumaczem Kubusia Fatałisty, %7ływotów pańswawolnych i Niebezpiecznych związków.%7łeleński zawsze podkreślał, że ma dwoistą naturę: mędrca ibłazna.Poważny tłumacz literatury o benedyktyńskiej cierpli-wości i humorysta lubiący żarty na pograniczu dobrego smaku.A z zawodu był przecież lekarzem, nawet posiadaczem dyplomudoktora nauk medycznych.Przeszłość Boya była równie kontrowersyjna.Burzliwa mło-dość w towarzystwie krakowskiej cyganerii Przybyszewskiego,BrqzownicymTadeusz Boy-%7łeleńskiKampanie Boya-%7łeleńskiego112alkoholowe libacje i hazard karciany (do czego się bez oporówprzyznawał), a następnie współautorstwo kolejnych programówlegendarnego Zielonego Balonika".A z drugiej strony współ-praca z powszechnie szanowanym Czasem" - organem krakow-skich konserwatystów.Na początku lat dwudziestych, po przeprowadzce do stolicyBoy został kierownikiem literackim Teatru Polskiego.Współpracatrwała rok, następnie %7łeleński objął stanowisko recenzenta teatral-nego w Kurierze Porannym".Współpraca z zamożną redakcjągwarantowała spokojną egzystencję, ale ściągnęła na niego atakiobozu narodowego.Zarzucano mu, że on, były recenzent krakow-skiego Czasu", związał się teraz z Jedynym wśród prasy pol-skiej domem publicznym".%7łeleński faktycznie miał możliwośćwyboru, oferty otrzymał od różnych wydawców.Ale Kurier" zło-żył najlepszą propozycję, a stabilność finansowa gazety była po-wszechnie znana.Z czasem Boy miał się przekonać, że prawicowitradycjonaliści na zawsze pozostanąjego przeciwnikami.Esej %7łeleńskiego o Mickiewiczu wywołał prawdziwą burzę.Boy zasygnalizował tematy wyjątkowo niewygodne dla apologe-tów wieszcza, odległe od oficjalnego obrazu.A przecież Mickie-wicz nigdy nie był w naszym kraju tylko poetą". Był przez wiek cały - pisał Boy - naszym sztandarem.Toteżwszystkie partie wyciągały ręce po ten sztandar, aby go sobieprzywłaszczyć.Wykręcano go, okrwawiano, czytano go z inten-cją wyczytania tego, co się chce".Boy zauważył, że Mickiewicza przekształcono w symbol woliżycia narodu".Jego utwory stały się Pismem Zwiętym", wręcz pielgrzymowano do jego trumny".Zdecydowanie sprzeciwiłsię oderwaniu dzieła od życia twórcy, stwierdzając, że artystaw szlafroku" jest bardziej interesujący niż jego pomnik.A prze-cież życie Mickiewicza obfitowało w wydarzenia niezgodne zidealnym obrazem wieszcza narodu.Inna sprawa, że Mickie-wicz faktycznie wcale nie chciał cierpieć za miliony".Brqzownicy113Esej napisany był niezwykle efektownie, autor nawoływał, aby odnowić nasz stosunek do naszego najwybitniejszego poety" [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Podstrony