[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Wyraża to Grzegorz8): ,,niejest czymś wielkim być pokornym wobec tych, którzy odnoszą się do nas zszacunkiem, bo na to zdobywają się nawet ludzie światowi; lecz powinniśmyzachowywać się pokornie wobec tych, którzy zadają nam ból ; tego dotyczy 5 i 6stopień Anzelma.Natomiast 7 stopień dotyczy chętnego przyjęcia poniżeniazewnętrznego.Tak zatem 7 stopni Anzelma mieści się w 6 i 7 stopniu Reguły św.Benedykta.Ad 4.Podane tu stopnie nie odnoszą się do samej rzeczy, tj.do natury pokory, lecz dostopni zachodzących między ludzmi, którzy są albo więksi lub mniejsi, albo równi.Ad 5.Zarzut ten dotyczy stopni pokory nie w jej naturze, do czego odnoszą sięomawiane przez nas stopnie, lecz w zależności od różnych stanów ludzkich.136 ZAGADNIENIE 162.PYCHAZagadnienie to omówimy w dwu rozdziałach:1.O pysze w ogólności.2.O grzechu pierwszego człowieka, którym była pycha.Co do pierwszego szukać będziemy odpowiedzi na osiem pytań: 1.Czy pycha jestgrzechem? 2.Czy jest występkiem osobnym? 3.Co jest jej podmiotem? 4.Jakie są jejpostacie? 5.Czy jest grzechem śmiertelnym? 6.Czy jest najcięższym grzechem? 7.Jaki jest jej stosunek do innych grzechów? 8.Czy należy ją uważać za grzech główny?Artykuł 1.CZY PYCHA JEST GRZECHEM ?Wydaje się, że pycha nie jest grzechem, ponieważ:1.Grzech nie był czymś, co Bóg obiecał.Bóg bowiem obiecuje coś co zamierzauczynić; a Bóg nie czyni grzechu.Otóż pycha znajduje się między rzeczamiobiecanymi przez Boga, bo powiedziane jest u Izajasza1): uczynię cię chlubą(superbiam) wieków i weselem od pokolenia do pokolenia .2.Dążenie do upodobnienia się do Boga nie jest grzechem.Do tego bowiem dąży zeswej natury każde stworzenie, i to jest czymś najlepszym w każdej rzeczy; szczególniezaś harmonizuje to ze stworzeniem rozumnym stworzonym na obraz i podobieństwoBoże.Otóż powiedziano o tym2), że pycha jest miłością własnej wyższości, dziękiktórej człowiek staje się podobnym do Boga, który jest najwyższy .Mówi teżAugustyn3): Pycha udaje wysokość, bo tylko Ty jeden jesteś Bogiem wszystkoprzewyższającym .3.Grzech jest przeciwstawieniem nie tylko cnoty, lecz także przeciwnego sobiewystępku, jak to stwierdza Filozof4).Otóż nie ma występku przeciwstawnego pysze.Z drugiej jednak strony napisane jest w Piśmie św.5): Pysze nigdy w myślitwojej ani w słowie twoim panować nie dopuszczaj .Odpowiedz: Nazwa pychy (superbia) w języku łacińskim pochodzi stąd, że ktoś woląswoja, dąży wyżej (supra) tego, czym jest.Dlatego Izydor mówi6): człowiek jestpyszny, bo chce być uważany za wyższego niż w rzeczywistości jest .Kto bowiemchce pchać się, by się postawić wyżej ponad to czym jest, jest pysznym.Lecznormalny rozum domaga się, by wola każdego człowieka dążyła do tego, na co ją stać.Dlatego jest rzeczą oczywistą, że pycha wnosi coś sprzecznego z normalnymrozumem, a na tym właśnie polega treść grzechu, ponieważ według Dionizego7), złoduszy jest byciem poza rozumem .Stąd oczywisty wniosek, że pycha jest grzechem.Ad 1.Pycha może mieć podwójne znaczenie.Może oznaczać wykroczenie ponad toco wskazuje rozum, i w tym znaczeniu pycha jest grzechem.Może jednak oznaczaćtakże każde wzniesienie się ponad zwykłą miarę; tutaj każde takie wzniesienie sięmoże być nazywane pychą.Taką to ,,pychę obiecał Bóg, jako pewnego rodzaju dobroniezwykłej wielkości.Stąd też Hieronim w objaśnieniu słów Izajasza8): wy zaśkapłani powiada, że jest pycha dobra i zła lub jest pycha wadliwa, której Bóg się137 sprzeciwia, i pycha oznaczająca chwałę, którą Bóg daje .Można jednak powiedzieć,że pycha wspomniana w cytowanym zdaniu Izajasza oznacza obfitość rzeczymaterialnych, z których człowiek może się pysznić.(132)Ad 2.W rzeczach, do których człowiek dąży instynktem natury, rząd należy dorozumu; jeśli tu ktoś, przesadą lub niedociągnięciem, odchodzi od normy wskazanejprzez rozum, jego dążenie będzie występne, jak to np.zachodzi w instynktownympragnieniu pokarmu.Pycha dąży do wyższości przesadzając normę rozumu.Mówi otym Augustyn9): pycha jest dążeniem do wyższości nieporządnej .Stad zaś pochodzito, co Augustyn wyraża10) w słowach: pycha naśladuje Boga w odwróconymporządku: bo nienawidzi równości z innymi ludzmi, swymi towarzy-szami, podBogiem; natomiast chce narzucić towarzyszom swą władzę w miejsce Boga .Ad 3.Pycha przeciwstawia się bezpośrednio cnocie pokory, która w pewien sposóbdotyczy tego samego co wielkoduszność, jak już powiedziano11), stąd też występekprzeciwstawny pysze przez niedociągnięcie jest zbliżony do ma-łoduszności, któraswym niedociągnięciem jest przeciwstawieniem wielkoduszności.Bo jak funkcjąwielkoduszności jest popędzać ducha do rzeczy wielkich przeciw zniechęceniu, takfunkcją pokory jest odwodzić ducha od nieporządnego dążenia do rzeczy wielkichprzeciw zarozumiałości.Małoduszność zaś, brana jako wycofywanie się od dążenia dorzeczy wielkich, jest bezpośrednio przeciwstawieniem przez niedociągnięciewielkoduszności.Jeśli jednakże sprawia zajęcie się ducha rzeczami podlejszymi niż towypada dla człowieka, małoduszność jest przeciwstawieniem pokory przezniedociągnięcie; w obu bowiem wypadkach pochodzi z małości ducha
[ Pobierz całość w formacie PDF ]